nieuwsbrief januari / María Sánchez Moreno

DE SPAANSE WET- INTRODUCTIE

Vaak hoor ik buitenlandse collega’s of advocaten spreken over de Spaanse wet. Zij hebben kennis opgedaan over een specifiek onderdeel van de Spaanse wetgeving en gaan ervan uit dat dit in vergelijkbare situaties in Spanje toegepast kan worden. Hier schuilt een groot gevaar: niet op ieder rechtsgebied bestaat er één nationale Spaanse wetgeving. Ik zal dat toelichten.

De onafhankelijke regio’s

Om de Spaanse wetgeving goed te kunnen interpreteren, moet als eerste het volgende uitgelegd worden. Spanje is een land dat uit verschillende ‘landen’ bestaat. In de grondwet van 1978 is Spanje onderverdeeld in 17 autonome regio’s (Comunidades Autónomas) plus twee autonome steden, te weten Ceuta en Melilla. In artikel 149 van de grondwet wordt aan deze regio’s de bevoegdheid toegekend om zelf wetgeving vast te leggen, waarbij bepaalde bevoegdheden echter exclusief aan de Staat toebehoren en gerespecteerd moeten worden. Tot de exclusieve bevoegdheid van de Spaanse Staat behoort de wetgeving op het gebied van alle openbare registers, het notariaat, en alles met betrekking tot het handelsrecht. Buiten deze competenties, kunnen we stellen dat de bevoegdheden van de Comunidades Autónomas zeer uitgebreid zijn. De bevoegdheden van de Comunidades Autónomas zijn uitgebreider dan de Duitse Bundesländer en de Zwitserse Kantons. Onder de competenties van de Comunidades Autónomas bevindt zich onder meer alle wetgeving op het gebied van urbanisme, milieu en woning.

De wetgeving in Spanje

Voor wat betreft het civiel recht geeft het Spaanse Burgerlijk Wetboek in artikel 149.1.8 wetgevende bevoegdheden aan de zogenaamde ‘historische regio’s, oftewel die Comunidades Autónomas die vroeger al hun eigen civiel recht kenden, te weten: Cataluña, Aragón, Navarra, Galicië, de drie provincies van Baskenland (Vizcaya, Guipúzcoa en Álava), ieder onafhankelijk van elkaar en de drie groepen eilanden van de Balearen (Mallorca, Menorca plus Ibiza en Formentera samen. In Extremadura bevinden zich ook enkele zônes die dit recht ook hebben. Alhoewel de Comunidad Autónoma Valencia in het verre verleden ook competenties op het gebied van civiel recht had, heeft deze regio die competenties verloren. Na een poging van de Valenciaanse regering om weer eigen civiele wetgeving in te voeren heeft het Spaanse Constitutionele Hof in 2016 deze competenties in een uitspraak weer teniet gedaan. Niet alle regio’s met competentie voor het vastleggen van eigen wetgeving hebben daar op alle rechtsgebieden gebruik van gemaakt.

De competenties op het gebied van civiele wetgeving van de Staat zijn:

1. In die Comunidades Autónomas met eigen wetgeving op erfrechtgebied, wordt de algemene civiele wetgeving van de Spaanse Staat alleen als vervangend recht toegepast, oftewel: alleen dáár waar geen normen van de Comunidad Autónoma zijn vastgelegd.
2. In die Comunidades Autónomas waar geen eigen bevoegdheid bestaat op het gebied van het civiele recht, is altijd de algemene civiele wetgeving van de Spaanse staat van toepassing, vastgelegd in het Código Civil (Derecho Común).

Als gevolg van deze onderverdeling kan dus niet gesteld worden dat er iets dergelijks als ´hét Spaanse civiel recht’ bestaat. Eerst dient te worden bepaald of de betreffende regio eigen geldige wetgeving kent. Is dat niet het geval, dan is de algemene wetgeving van de staat van toepassing. Er bestaan dus vele Spaanse civiele wetgevingen. Iedere Spaanse notaris beschikt over voldoende kennis om al deze wetgevingen toe te kunnen passen.

Ooit zei een Nederlandse collega notaris mij dat hij een perfecte legal opinion over het Spaans erfrecht in zijn bezit had met betrekking tot de legitieme porties. Die wilde hij vervolgens in analoge gevallen ook toepassen. Toen ik hem vertelde dat er in verschillende onafhankelijke regio’s verschillende wetgeving bestaat op het gebied van erfrecht,  en dat in deze regio’s het ‘Spaanse’ algemene erfrecht niet van toepassing is, was zijn verbazing groot. In Spanje bestaan 9 verschillende erfrechten die onderling sterk van elkaar afwijken. Er bestaat een eigen erfrecht in Galicië, Catalonië, Aragón, Navarra, drie verschillende zônes in de Balearen, één Baskisch erfrecht met drie varianten en dus het nationale ‘overkoepelende erfrecht’ voor die regio´s die geen eigen wetgeving kennen.

Voor het afgeven van een legal opinion, waarin de Spaanse notaris aangeeft wie op grond van Spaanse wetgeving erfgenaam is, is het in eerste instantie dus noodzakelijk om te weten over welke regio van Spanje het gaat.

Voor de goede orde betreft dit artikel de wetgeving op het gebied van erfrecht en niet de fiscale wetgeving. Ook hiervoor gelden regionale en landelijke regels. Daarover meer in een volgend artikel.