Tweetrapsmaking

Wij zijn voor de tweede keer getrouwd – onder huwelijksvoorwaarden met koude uitsluiting- en hebben allebei twee kinderen uit ons eerste huwelijk. We hebben in Nederland een zogenaamd tweetrapstestament opgesteld, waarbij na het overlijden van ons allebei het individuele vermogen van ons bij onze eigen kinderen terecht moet komen. Ook fiscaal schijnt dat veel gunstiger te zijn. Nou vroegen we ons af of dit in Spanje ook zo uitvoerbaar is en of dat hier ook fiscale voordelen oplevert.

Er zijn drie kwesties waar u rekening mee moet houden met de afwikkeling van een testament met tweetrapsmaking. De ene is van juridische -, de andere van fiscale- en de laatste van praktische aard.

Juridisch

Een tweetrapstestament is een testament waarbij de kinderen in eerste instantie geen erfgenaam zijn, en pas na het overlijden van de echtgenoot ‘opvolgend’ erfgenaam worden. Deze constructie is niet onder Spaans algemeen erfrecht te maken, daar het Spaanse erfrecht de kinderen een direct opeisbare legitieme toekent die niet beperkt mag worden door deze erfstelling waarbij de kinderen in eerste instantie niets erven. In Spanje kan een tweetrapstestament volgens Nederlands erfrecht evenwel gewoon uitgevoerd worden. Van belang is dan met name of de langstlevende echtgenoot over de goederen uit de nalatenschap van de eerstoverleden echtgenoot mag beschikken en daarop mag interen. Gebruikelijk is dat dat inderdaad het geval is. Na het overlijden van de tweede echtgenoot hebben de kinderen van de eerstoverledene dan een vordering in geld op de erfgenamen van de tweede echtgenoot. In afwijking hiervan kan ook in een testament vastgelegd worden dat er over bepaalde goederen (bijvoorbeeld een huis) niet beschikt kan worden, zodat die goederen alsnog bij de erfgenamen van de eerstoverledene terecht komen. Deze constructie is echter niet gebruikelijk, want in een dergelijk geval is het eenvoudiger om de langstlevende echtgenoot direct al alleen het vruchtgebruik van deze woning na te laten. Met een tweetrapstestement zijn de erfgenamen van de eerstoverledene dus alleen maar schuldeisers in de nalatenschap van de laatstoverledene.

Fiscaal

Fiscaal gezien is een tweetrapstestament in Spanje een zeer gunstige optie in uw geval. Volgens de Spaanse fiscale wetgeving worden stiefkinderen niet gelijkgesteld aan eigen kinderen. Als de tweede echtgenoot een vergelijkbaar bedrag nalaat aan eigen kinderen en aan de kinderen van de echtgenoot dan is het verschil in te betalen belasting enorm. Over een bedrag van bijvoorbeeld 100.000 euro zullen eigen kinderen in de meeste delen van Spanje een volledige vrijstelling kennen en dus een bedrag van 0 euro erfbelasting betalen. Stiefkinderen hebben echter in de meeste delen van Spanje geen speciale vrijstelling en vallen in tariefgroep 3 van de Spaanse landelijke belastingtarieven en betalen over een verkrijging van 100.000 euro een bedrag van 17.700 euro erfbelasting. Door de tweetrapsmaking wordt bereikt dat stiefkinderen na het overlijden van de tweede echtgenoot alsnog als erfgenaam van de eerste echtgenoot worden beschouwd en op hun dus ook de korting voor kinderen van toepassing is.

Wel moet er rekening gehouden worden met het feit dat bij de afwikkeling van de nalatenschap van de eerstoverledene de echtgenoot erfbelasting moet betalen over de volledige nalatenschap. Hier vindt in eerste instantie dus geen besparing door spreiding plaats. In grote delen van Spanje bestaan grote vrijstellingen voor echtgenoten, maar niet altijd zullen deze een betaling erfbelasting kunnen voorkomen. Ook is het zo dat er in grote delen van Spanje geen gelijkstelling bestaat tussen partners en echtgenoten voor wat betreft de betaling erfbelasting. Een tweetrapsmaking tussen partners is in die gevallen dus een regelrechte ramp. Over een verkrijging van 200.000 euro betaalt een partner volgens de nationale belastingtarieven een bedrag ter grootte van 63.700 euro aan erfbelasting.

Na het overlijden van de tweede echtgenoot kunnen de erfgenamen een vervangende belastingaangifte doen waarin vastgelegd wordt in welke mate de eerste echtgenoot op de goederen heeft ingeteerd en vervolgens kan het dubbel betaalde teruggevorderd worden. De vraag ierbij is natuurlijk of op het moment dat de tweede echtgenoot overlijdt iemand nog weet dat er een bedrag van de Spaanse fiscus teruggevorderd kan worden…

Praktisch

De praktische afwikkeling van een tweetrapsmaking is niet eenvoudig. Wie weet na het overlijden van de tweede echtgenoot nog hoeveel het vermogen van de eerste echtgenoot bedroeg op het moment van zijn overlijden? Het is dan ook aan te raden om op dat moment een vaststellingsovereenkomst op te stellen tussen de erfgenaam en de opvolgend erfgenamen met betrekking tot de waardepepaling.

Erik de Haan is fiscaal adviseur nalatenschappen en oprichter van Kompas Consulting, het adviesbureau voor de afwikkeling van nalatenschappen in Spanje. Erik en zijn echtgenote María Sánchez Moreno, de Nederlands sprekende notaris van Alicante, zijn de auteurs van het hoofdstuk Spanje van het handboek boedelafwikkeling, uitgegeven door de Universiteit van Groningen; hét naslagwerk voor de Nederlandse notaris. Zie ook onze website: www.kompasconsulting.es