TESTAMENT VOOR SPAANSE WONING

Veel Nederlanders hebben naast hun Nederlandse testament ook nog een Spaans testament “voor hun Spaanse woning”. Zij zijn van mening dat dat de afwikkeling van hun nalatenschap in Spanje later dan eenvoudiger maakt. Dit is echter meestal een absoluut verkeerde beslissing.

Twee testamenten

Het Europese Centrale testamentenregister is in het leven geroepen, maar is nog geen volledig sluitend regsister, aangezien nog niet alle landen hun registers hierin overgeheveld hebben. De eerste opzet voor dit register bestaat, maar het zal nog enige jaren duren voordat  het volledig zal functioneren. Toch is het zo dat van een notaris tegenwoordig verwacht mag worden dat als een nalatenschap van een buitenlander afgewikkeld moet worden, de notaris navraag doet in het land van de nationaliteit én in het land van residentie van de overledene of aldaar een testament is opgesteld. In het geval er twee testamenten zijn verleden en één slechts op de goederen in (bijvoorbeeld) Spanje zien, dan zal de Spaanse notaris zich afvragen hoe het Spaanse testament zich tot het Nederlandse testament verhoudt. Welk testament is het belangrijkste testament? Voor welk erfrecht is er in de testamenten gekozen en is dat gelijkluidend voor beide testamenten? Worden er legitieme rechten van erfgenamen geschaad door bijvoorbeeld alle in Spanje aanwezige goederen aan één van de erfgenamen toe te bedelen?

Leidend testament

Als het Nederlandse testament beschikt over de wereldwijde nalatenschap en het Spaanse testament alleen op de Spaanse goederen, dan wordt het Spaanse testament als een legaat van het Nederlandse testament beschouwd en wordt in sommige opzichten als ondergeschikt aan dit testament beschouwd. Het Nederlandse testametn is in dat geval leidend. Op grond hiervan zal een rechtskeuze, opgenomen in het Nederlandse testament, vervolgens ook bindend zijn voor de afwikkeling van het Spaanse testament. Aangezien het Spaanse testament als legaat van dit Nederlandse testament beschouwd moet worden, zullen de Spaanse goederen uitgekeerd moeten worden door de erfgenamen of de executeur -naar gelang in het Nederlandse testament is vastgelegd-. Dit zijn complicaties waarbij de Spaanse notaris uitleg van de Nederlandse notaris nodig zal hebben. Andersom kan een Nederlandse notaris ook geen Spaans erfrecht kunnen toepassen zonder de beschikking over een legal opinion van een Spaanse notaris. Het blijkt dan ook dat het hebben van twee testamenten geen voordeel kent en alleen maar meer vragen bij de notaris(sen) op zal roepen.

Toepasselijk erfrecht

Als in het Nederlandse testament een rechtskeuze voor Nederlands erfrecht is uitgebracht en in het Spaanse testament eveneens, dan is er natuurlijk geen probleem met het vaststellen welk erfrecht van toepassing is. Met regelmaat worden in een Spaans testament echter alle voorgaande testamenten herroepen, waaronder dan impliciet ook het Nederlandse testament. Als het Spaanse testament dan alleen op de Spaanse goederen ziet, is er geen erfgenaam benoemd voor de wereldwijde nalatenschap. Die wordt dan volgens de toepasselijke wetgeving aangewezen. Als de erflater in Spanje woonde is dat dan dus de Spaanse wetgeving. Iets wat waarschijnlijk nooit de bedoeling van de testateur was.

Legitieme rechten

Vaak blijkt dat als een overledene een Spaans testament had opgesteld, dat daarin de langstlevende echtgenoot als enig erfgenaam van alle Spaanse goederen benoemd wordt. Vele ‘adviseurs’ meenden hiermee een soort langstlevende constructie te hebben nagebootst, maar een essentieel verschil is natuurlijk dat de kinderen dan niet als mede-erfgenaam zijn benoemd. Op het moment van het opstellen van het Spaanse testament bestond er misschien alleen een vakantiehuisje in Spanje, maar veel later is het echtpaar misschien geëmigreerd en bevindt het familievermogen zich grotendeels in Spanje. Door de benoeming tot enig erfgenaam zijn de kinderen dan dus onbewust onterfd. Zij hebben op dat moment het recht om hun legitieme erfdeel op te eisen, over nagenoeg de volledige waarde van de nalatenschap; iets wat misschien helemaal niet de bedoeling van de testateur was. Als de –impliciet onterfde- kinderen hun legitieme niet opeisen en de langstlevende overlijdt vijf jaar later, dan is het recht van de kinderen om hun legitieme op te eisen ondertussen verjaard. Ook dat was nooit de bedoeling van de testateur.

In de praktijk blijkt het dat indien er twee testamenten zijn opgesteld of indien er een testament is opgesteld dat alleen op de Spaanse goederen ziet, er vaak meer problemen in het leven geroepen zijn dan die er opgelost zijn. Veel beter is dan ook om in één testament de volledige universele wens voor de verdeling van de nalatenschap vast te leggen. Als er voor Nederlands erfrecht gekozen wordt, dan is het meest logische om dat bij de Nederlandse notaris te doen.

Erik de Haan is fiscaal adviseur nalatenschappen en oprichter van Kompas Consulting, het adviesbureau voor de afwikkeling van nalatenschappen in Spanje. Erik en zijn echtgenote María Sánchez Moreno, de Nederlands sprekende notaris van Alicante, zijn de auteurs van het hoofdstuk Spanje van het handboek boedelafwikkeling, uitgegeven door de Universiteit van Groningen; hét naslagwerk voor de Nederlandse notaris. Zie ook onze website: www.kompasconsulting.es