VERKLARING VAN ERFRECHT IN SPANJE

Naar Spaans erfrecht is het alleen noodzakelijk om een verklaring van erfrecht op te stellen indien een erflater geen testament had opgesteld. Als de erflater wel een testament had opgesteld, dan is het voor de Spaanse notaris niet noodzakelijk om een verklaring van erfrecht op te stellen. Het testament vormt dan de titel voor de successie.

Hiermee lopen de Nederlandse en Spaanse beschouwing van de verklaring van erfrecht niet synchroon, daar de Nederlandse wetgeving het testament niet als zelfstandige titel beschouwt en de Spaanse wetgeving wel. De rekwisieten voor het opstellen van een Spaans testament zijn dan ook iets anders. In Spanje is het verplicht om in de comparitie van het testament de volledige familiesituatie weer te geven, met de namen van de ouders en alle (vooroverleden) kinderen. Indien bewust een legitimaris in een testament wordt verzwegen is de erfstelling in het testament nietig. Als alle legitimarissen in het testament bewust verzwegen zijn, is het testament nietig.

Spaanse VVE

De Spaanse verklaring van erfrecht kan daarom eerder als een ‘verklaring van erfgenamen’ beschouwd worden. De Spaanse notaris geeft in deze akte weer wie de abintestaat erfgenamen zijn en in welke proporties. Daarmee is de akte voltooid. Het aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap door de erfgenamen is een vervolghandeling die bij de notaris die de nalatenschap afwikkelt vastgelegd wordt; gebruikelijk gebeurt dat in de verdelingsakte. Tot 2016 konden alleen verklaringen van erfrecht ten behoeve van echtgenoten, ascendenten en afstammelingen door de Spaanse notaris opgesteld worden. Voor overige gevallen was alleen de rechter competent.

Het opstellen van een Spaanse verklaring van erfrecht kan alleen gedaan worden door de notaris van het district van de woonplaats van de overledene, de plaats van overlijden of de plaats waar het merendeel van de goederen gelegen zijn, of de notaris van de respectieve naastgelegen districten. In dergelijke gevallen fungeert de notaris feitelijk als rechter en kan er door de erfgenamen niet volledig vrij voor een notaris gekozen worden. De notaris doet onder meer een erfgenamenonderzoek en doet navraag bij het Spaanse centrale testamentenregister. Aangezien er in Spanje nog geen geautomatiseerd ‘GBA’ bestaat, zal het erfgenamenonderzoek in veel gevallen nog een papieren onderzoek bij de registers van verschillende gemeentes zijn. Ook moeten er voor het opstellen van een verklaring van erfrecht minimaal twee getuigen bij de notaris verschijnen die de overledene gekend hebben en die -onder meer- bevestigen dat naar hun beste weten de overledene geen andere afstammelingen had dan degene die in de registers staan ingeschreven.

Na het opstellen van de verklaring van erfrecht door de notaris, wordt deze geregistreerd bij het notariscollege. Hier wordt gecontroleerd of er niet al een andere verklaring van erfrecht is opgesteld. Pas na het verloop van een periode van 20 dagen kan de definitieve verklaring van erfrecht afgegeven worden.

PRAKTIJK

In de praktijk zal het van belang zijn -in de gevallen waar de overledene buitenlander was en een testament had met een rechtskeuze voor het erfrecht van zijn nationaliteit- dat de notaris van zijn land een verklaring van erfrecht opstelt. De Spaanse notaris is onvoldoende bekend met de specifieke constructies van bijvoorbeeld het Nederlandse (of Belgische) erfrecht of huwelijksvermogensrecht. In een dergelijk geval moet de verklaring van erfrecht ook een “legal opinion” omvatten, waarin de buitenlandse notaris de Spaanse notaris uitleg geeft over de werking van zijn erfrecht en de gevolgen die uit de verklaring vqan erfrecht voortvloeien. De Spaanse notaris kan niet zelfstandig constructies als ‘quasi wettelijke verdeling, wilsrechten of tontine in Spanje afwikkelen zonder over een degelijke informatie van de Nederlandse of Belgische notaris te beschikken. Verder beschikt de Nederlandse notaris natuurlijk over alle noodzakelijke persoonlijke gegevens op basis van het GBA.

In het geval Spaans erfrecht in Nederland of België van toepassing is, is de situatie iets anders. In het geval de overledene een testament had opgesteld, kan de Spaanse notaris geen verklaring van erfrecht meer opstellen; volgens Spaans erfrecht is er immers al een titel. In een dergelijk geval zal de Spaanse notaris op basis van de concrete situatie van de overledene een “legal opinion” op kunnen stellen die voor de Nederlandse notaris als basis kan dienen voor de afwikkeling in Nederland.

Europese erfrechtverklaring

Een Europese erfrechtverklaring kan niet rechtstreeks in het Spaanse eigendomsregister worden ingeschreven. Volgens overweging 18 van de Europese erfrechtverordening mag ‘elke lidstaat bepalen onder welke wettelijk voorwaarden en op welke wijze de registratie in de registers moet plaatsvinden’. Aangezien de traditionele verklaring van erfrecht in Spanje ook geen titel is die in de Spaanse eigendomsregisters ingeschreven kan worden, wordt de Europese erfrechtverklaring ook niet als zodanig beschouwd. Deze vormt slechts de titel op basis waarvan de verdelingsakte opgesteld kan worden. Spaanse banken zullen vaak wel bankrekeningen op naam van erfgenamen kunnen stellen op basis van de Europese erfrechtverklaring, maar voor de tenaamstelling van onroerende goederen is altijd nog de aanvaarding in notariële akte vereist.

María Sánchez Moreno is notaris te Alicante. Zij is vice voorzitter van de UINL werkgroep voor internationale betrekkingen (CAE) en afgevaardigde in de Europese werkgroep voor onroerend goed en EUFIDES, het Europese digitale platform voor het notariaat. Zij is co-auteur van het handboek ‘Sucesiones’ van de Universiteit van Valencia en co-auteur van het hoofdstuk Spanje van het Handboek Boedelafwikkeling, uitgegeven door de Universiteit van Groningen.
Wilt u meer weten over ons, kijk dan op onze website http://mariasanchezmoreno.com/