nieuwsbrief september / Bressers Law / juridisch

Advocaat-Generaal Hof van Justitie adviseert: Spaanse IRPH hypotheekindex in strijd met Europees recht.

Een nieuwe tegenslag voor de Spaanse banken lijkt in de maak. In een zaak die door de rechtbank Barcelona aanhangig werd gemaakt bij het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft de advocaat generaal het hof geadviseerd de nietigheid uit te spreken van de zogenaamde ´IRPH´ index. Het gaat hier om een index aan de hand waarvan de variabele hypotheekrente wordt vastgesteld. De IRPH werd rond 2008 zeer populair dankzij de toen zeer hoge Euribor rente. De IRPH index is in de jaren erna op grote schaal afgesloten door Spanjaarden, die traditioneel kiezen -veel meer dan bijvoorbeeld de Nederlanders- voor een variabele rente op hun hypotheken. Naar schatting hebben op dit moment 1,3 miljoen Spanjaarden een IRPH lening.

De IRPH zou minder grillig zijn dan de Euribor met bovendien een kleiner risico op hoge rente. Daar staat tegenover dat de IRPH aanzienlijk duurder is. Gemiddeld betaalt men tussen de 1,5% en 3% méér dan bij een Euribor lening. Bijkomend nadeel is bovendien dat het lang duurt voordat dalingen van de rente op de kapitaalmarkt hun weerslag krijgen op de hoogte van de IRPH rente. De IRPH index wordt sinds november 2013 niet meer afgesloten bij nieuwe hypotheken.

Het was de Baskische actiegroep “IRPH Stop Guipúzcoa” die jaren geleden als eerste aan de bel trok. De indexering zou ondoorzichtig zijn en eenvoudig door banken te manipuleren. Lagere rechtbanken vonden dit aanvankelijk ook, maar het Tribunal Supremo oordeelde in 2017 dat de IRPH niet in strijd was met de consumentenbescherming.

Een rechtbank in Barcelona was kennelijk nog niet overtuigd en stelde hierover een prejudiciële vraag aan het Hof van Justitie naar aanleiding van een door een klant van Bankia aanhangig gemaakte zaak. De vraag was concreet of dit systeem van variabele rente in strijd was met de Europese richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten.

Dat leidde eind 2018 al tot een vernietigend rapport van de Europe Commissie waarin deze concludeerde dat de IRPH in strijd is met de richtlijn. De advocaat-generaal bij het hof blijkt nu dezelfde mening toegedaan. Hoewel strikt genomen zijn advies niet bindend is, wordt het in de praktijk meestal gevolgd door het hof.

Volgt het hof zijn adviseur en wordt de IRPH index nietig verklaard door de Europese rechter, dan zou dat volgens berekeningen van Goldman Sachs voor de Spaanse banksector een strop opleveren van tussen de 7 en 44 miljard euro. Het gaat met name om Caixabank, Bankia, Banco Sabadell, BBVA en Kutxabank.