STIEFKINDEREN

Steeds vaker komt het voor dat iemand een tweede huwelijk aangaat, waarbij de andere echtgenoot kinderen uit een vorige relatie heeft. Als het de wens is dat deze kinderen ook tot erfgenaam benoemd worden, dan moet rekening gehouden worden met het feit dat de positie van stiefkinderen in Spanje met name in fiscaal opzicht duidelijk anders is dan in Nederland.

Civielrechtelijk

Als op de nalatenschap Nederlands erfrecht van toepassing is, dan kunnen stiefkinderen in een testament gelijkgesteld worden aan de eigen kinderen. Als er echter geen testament is opgesteld, dan hebben stiefkinderen geen legitieme rechten.

Als op een nalatenschap Spaans erfrecht van toepassing is, dan moet eerst vastgesteld worden welk Spaans erfrecht van toepassing is. In Spanje bestaan verschillende regio’s met eigen wetgeving en zelfstandige bevoegdheid om de positie van stiefkinderen te reguleren. Die regio’s zijn onder meer Baskenland, de Balearen en Cataluña. De overige ‘touristenregio’s’ hebben deze bevoegdheid niet. Daar zijn de overkoepelende regels van het Spaanse Burgerlijke Wetboek van toepassing.

In geen van de regio’s noch in de regio’s waar het Spaanse overkoepelende erfrecht van toepassing is bestaat de mogelijkheid van gelijkstelling van stiefkinderen aan eigen kinderen. Dat betekent dat zij niet automatisch erfgenaam zijn als hun stiefouder overlijdt en geen legitieme in deze nalatenschap hebben.

Om stiefkinderen dus toch tot erfgenaam volgens Spaans recht te benoemen, moet er dus een testament opgesteld worden. In dat geval moet er rekening mee gehouden worden dat datgene wat aan de stiefkinderen toebedeeld wordt de legitieme rechten van de eigen kinderen niet mag schaden. Volgens het erfrecht van het Código Civil bestaat de legitieme van de kinderen uit het twee derde gedeelte van de nalatenschap, eventueel gedeeltelijk bezwaard met een vruchtgebruik voor de echtgenoot.

Fiscaal

In Nederland bestaat op fiscaal gebied een volledig gelijkstelling voor stiefkinderen aan eigen kinderen. Over een verkrijging zijn dezelfde tarieven en kortingen van toepassing.

In Spanje hebben alle regio’s (Comunidades Autónomas) de bevoegdheid om op fiscaal gebied kortingen of gelijkstelling te verlenen aan stiefkinderen.

Op dit moment kent alleen Cataluña een gelijkstelling van stiefkinderen aan eigen kinderen op het gebied van erfbelasting. Cataluña kent als enige regio ook een gelijkstelling voor kinderen van de samenwonende partner aan eigen kinderen.

Ter verduidelijking: over een erfdeel van 100.000 euro moet door stiefkinderen (in heel Spanje met uitzondering van Cataluña) een bedrag van 18.000 euro aan erfbelasting betaald worden en over 300.000 euro een bedrag van 85.000 euro. In het geval van kinderen is dat in het meest negatieve geval 10.000 respectievelijk 51.000 euro, maar in de meeste regio’s zal dat door de toe te passen kortingen veel lager uitvallen en kan zelfs op een volledige vrijstelling uitkomen.

Eén van de oplossingen hiervoor is het opnemen van een tweetrapsmaking in het testament waardoor de kinderen uiteindelijk juridisch- en fiscaal gezien van hun eigen ouder erven.

Praktijk

In het geval een ouder overlijdt en de andere ouder middels een langstlevende constructie alle goederen op naam heeft gekregen, en deze ouder later hertrouwt kan er bij diens overlijden een complexe afwikkeling van de nalatenschap verwacht worden. In grote delen van Spanje is het niet gebruikelijk dat er in de nalatenschap van de tweede ouder nog een vordering op basis van de nalatenschap van de eerste ouder aanwezig is. Zo bestaat dus het risico dat de het familievermogen (grotendeels) bij de nieuwe echtgenoot van de langstlevende ouder of de kinderen van die nieuwe echtgenoot terecht kan komen. Het is dan ook ten zeerste aan te bevelen dat er na het overlijden van de eerste echtgenoot een vaststellingsovereenkomst wordt opgesteld tussen de langstlevende ouder en de kinderen van de overledene waarin de hoogte van de vordering en overige condities zoals rentevergoeding worden vastgelegd om dit probleem in de toekomst te voorkomen.

Erik de Haan is fiscaal adviseur nalatenschappen en oprichter van Kompas Consulting, het adviesbureau voor de afwikkeling van nalatenschappen in Spanje. Erik en zijn echtgenote María Sánchez Moreno, de Nederlands sprekende notaris van Alicante, zijn de auteurs van het hoofdstuk Spanje van het handboek boedelafwikkeling, uitgegeven door de Universiteit van Groningen; hét naslagwerk voor de Nederlandse notaris. Zie ook onze website: www.kompasconsulting.es